Dokuma (Alm. Weben, n; Fr. lissage, m; tissage, m; İng. weaving), atkı ve çözgü adı verilen iki grup ipliğin genellikle doksan derecelik açıyla belirli bir örgü planına göre birbirinin üstünden ve altından geçerek bir yüzey oluşturması işlemine denir. İnsanların giyim, dekorasyon ve endüstriyel amaçlı tekstil yüzeyleri ihtiyaçlarını karşılayabilmek için 3 farklı tekstil yüzeyi elde etme yöntemi vardır: dokuma yüzeyler, örme (trikotaj) yüzeyler ve dokusuz (nonwoven) yüzeyler.
Dokuma Nedir, Dokuma Kumaş Nasıl Üretilir
Dokuma kumaş, iki grup ipliğin (çözgü ve atkı), dokuma örgüsü adı verilen belirli bir sistemle birbirlerine dik açıyla; birbirinin altından ve üstünden geçirilerek, bağlanması ile oluşturulur. Dokuma, belli kurallara göre iki iplik sisteminin dik açı yaparak çaprazlamasından oluşan bir tekstil işlemidir. Meydana gelen iplik çaprazlamasına bağlama veya örgü (doku) adı verilir. Dokumayı oluşturan uzunlamasına ipliklere çözgü, yatay ipliklere da atkı denir. Dokumada çözgü iplikleri birbirine paralel olarak belli bir sayıda ve yan yana bulunurlar. Bu iki iplik grubundan çözgüler aktif iplik sistemi, atkılar ise pasif iplik sistemi olarak adlandırılabilir.
Dokuma işleminde kumaşın örgü şekli; aktif ipliklerin, yani çözgülerin hareket ettirilmesine bağlıdır. Buradan hareketle; sadece aktif ipliklerin yönetilmesi ile farklı örgü tipleri elde edilebilir. Dokuma makinelerinde ise aktif ipliklerin yönetilmesi için de ağızlık açma sistemleri: kam (eksantrik veya yürek), armür veya jakar kullanılmaktadır.
Dokumanın yapıldığı yöne doğru ilerlemesi gereken çözgü tabakası arasından atkı ipliğinin geçirilmesi ve bunun kumaşa dahil edilmesi sürekli olarak tekrarlanan temel işlemlerdir. Buna göre dokuma işleminde 3 temel safha vardır:
1-) Ağızlık açılması,
2-) Atkının atılması,
3-) Tefenin atkıyı kumaşa dahil etmesi.
Dokuma makinalarında atkının atılmasından önce ağızlık açılması gerekir. Açılan her ağızlık içinden kaydedilen atkı ipliğinin üstünde ve altında bulunması gereken çözgü ipliklerinin belirlenmesi için çeşitli sistemler geliştirilmiştir. Çözgü ipliklerine armürlü ve eksantriklitezgahlarda çerçevelerle, jakarlı tezgahlarda ise harniş düzeniyle inme kalkma hareketi verilir. Ağızlık açılmasından sonra, atkı ipliği bu ağızlık içerisinden mekik, mekikçik, kanca, hava jeti, su jeti gibi yöntemler yardımıyla geçirilir. Atkılar bir bobin ya da masuradan çekilerek kaydedilir. Atkı atılmasından sonra ağızlık kapanır ve tarak, tefe vurma hareketiyle atkıyı kumaşa dahil eder. Daha sonra yeniden ağızlık açılır ve atkı atma olanağı sağlar. Aynı zamanda bir önceki atkı ve çözgü iplikleri tarafından tutularak sabitleştirilmiş olur. Böylece dokuma kumaş oluşturulmuş olur. Ardından bir sarım mekanizması yardımıyla dokunan kumaşlar toplanır.
Dokuma Kumaşların Kullanım Alanları
Dokuma, kumaş yapmanın en yaygın metodudur. Dokuma kumaşlar çok farklı kullanım amacına yönelik olarak üretilebilirler: Dünyadaki kumaş üretiminin en büyük payını, dokuma kumaş üretimi oluşturmaktadır.
1-) Giysilik kumaşlar: takım elbiselikler, elbiselik, pantolonluk, gömleklik, palto ve mantoluk kumaşlar, spor giysileri için üretilen kumaşlar, vb.
2-) Ev tekstilleri ve döşemelikler: perdelikler, güneşlikler, masa örtülükleri, yatak çarşaf ve örtüleri, havlular, yer, duvar ve mobilya döşemelikleri, banyo takımları, vb.
3-) Endüstriyel ve teknik kumaşlar: transmisyon kayışları, emniyet kemerleri, yelken bezleri,çuval bezi, çadır bezi, inşaatlar için jeotekstiller, ziraat örtüleri, vb.
KAYNAK: tekstilsayfasi.blogspot.com
